ဆရာသိန္းေဖျမင့္

ဆရာသိန္းေဖျမင့္သည္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ထင္ရွားခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သလို၊

စာေပေလာက၊ သတင္းစာေလာကတို႔တြင္လည္း အေက်ာ္ေဇယ် ပုဂၢဳိလ္တဦးျဖစ္သည္။

         သူသည္ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ မဟာမိတ္တပ္မ်ားႏွင့္ ျမန္မာ့ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစု၏ ဆက္သြယ္ေရးတာဝန္ခံ၊ စစ္ၿပီးစတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႔တြင္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးဝန္ႀကီး တာဝန္မ်ားကို ထမ္းရြက္ခဲ့သည္။

သူ၏ ႏိုင္ငံေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက “ထိ္န္းမရ သိမ္းမရ သိန္းေဖ” ဟု ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့သလို၊ ဦးႏုကမူ “သိန္းေဖျမင့္သည္ ျမန္မာစာေပေလာက တြင္သာမက ကမာၻ႔ေလာကတြင္ပါ ထိပ္ဆံုးသို႔ေရာက္ႏိုင္ေသာ အရည္အခ်င္းမ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္ စာေရးဆရာတဦးျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ၎ကို အႀကိမ္ႀကိမ္အဖန္ဖန္ ျငင္းဆန္ပယ္ထုတ္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးေလာကကိုသာ အာသာငမ္းငမ္းတက္ စြဲလန္းကာ၊ ႏိုင္ငံေရးေလာကသို႔ ဝင္ႏိုင္ရန္ မေလ်ာ့တမ္း ႀကိဳးစားလ်က္ရွိသူ” ဟူ၍ မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့သည္။

ဆရာဒဂုန္တာရာက သူ၏ ‘႐ုပ္ပံုလႊာ’ စာအုပ္တြင္မူ-

“ကြၽန္ေတာ္ သူ႔ကိုစတင္သိသည္ကား ‘သိန္းေနႏြယ္’ ႏွင့္ ‘ဝေနငေဖ’ ဘဝက ျဖစ္သည္။ လူခ်င္းကားသိသည္ မဟုတ္။ စာကို စတင္ခင္မင္စဥ္က ျဖစ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ ၁၉၃၄-၃၅ ေလာက္ဆီက စာ႐ူး ႐ူးေနေသာအခါျဖစ္၏။ ထိုအခါက တကၠသိုလ္ပရိဝုဏ္မွ ထြက္ေပၚ၍ လာေသာ ေခတ္စမ္းစာေပကို သေဘာက်လ်က္ရွိေန၏။ တကၠသိုလ္ မေရာက္ေသးေသာ္လည္း တကၠသိုလ္မဂၢဇင္းမ်ားကို ရွာေဖြဖတ္႐ႈေလ့ရိွသည္။

ယူနီဗာစီတီေဘာလံုးပြဲ အထူးထုတ္တြင္ ေဘာလံုးသမားမ်ားကို ခ်ီးက်ဴးေသာ သိန္းေနႏြယ္၏ ကဗ်ာတပုဒ္ကို ဖတ္လိုက္ရ၏။ ေနာက္ဝတၳဳတိုကေလးတပုဒ္ ဖတ္ရျပန္၏။ ‘သိန္ေနႏြယ္’ ဟူေသာ အမည္ကို စတင္သိလာ၏။ သပိတ္ေမွာက္ေခတ္ကလည္း စည္ေတာ္သံ တပုဒ္ကို ဖတ္ရဖူးသည္ထင္၏။

သတိထားမိသည္ကား ဂႏၱေလာက တြင္ပါေသာ ‘ငါ့လင္ႏွင့္ငါ့ေငြ’ ဝတၳဳျဖစ္သည္။ ရွည္သျဖင့္ ႏွစ္ပတ္လားမသိ ဆက္ထည့္ရသည္။ ‘ငါ့လင္ႏွင့္ငါ့ေငြ’ မွာ အညာေလပါၿပီး ကပ္ေစးႏွဲေသာ ေျမရွင္အမတ္ႀကီးအား ဥစၥာသိုက္တူးေသာအဘိုးႀကီး ထင္ေၾကးမကိုက္ျဖစ္ရပံုကို ခပ္ရႊင္ရႊင္ သ႐ုပ္ေဖာ္ထားေပ၏။ ငါ့လင္ငါ့ေငြ ဟူ၍ ခြဲျခားပံုမွာ သေရာ္ခ်က္ဟာသပါ၏။

ထို႔ေနာက္ စာဆိုေတာ္ မဂၢဇင္း၊ ဒဂုန္ မဂၢဇင္းတို႔တြင္ သိန္းေနႏြယ္၏ဝတၳဳမ်ား ဖတ္ရျပန္သည္။

နဂါးနီစာအုပ္တိုက္ဟူ၍ တိုးတက္ေသာစာေပမ်ား၊ မာ့က္စ္ဝါဒဘာသာျပန္မ်ား ျဖန္႔ခ်ိရန္ လူငယ္တစု စတင္ၾကံစည္စက ‘သိန္းေဖ’ ဟူေသာ နာမည္ရင္းျဖင့္ ‘တက္ဘုန္းႀကီး’ ဝတၳဳ ထြက္လာေလ၏။ ထိုအခါက ကိုသိန္းေဖမွာ ကာလကတၱားတြင္ အမ္ေအတက္ေနသည္ဟု သိရ၏။ အမွန္အားျဖင့္ ‘တက္ဘုန္းႀကီး’ ဝတၳဳမွာ ဘုန္းႀကီးမ်ားက မခံရပ္ႏိုင္၍ ကန္႔ကြက္သျဖင့္ နာမည္ႀကီးေသာ္လည္း ဝတၳဳအေနႏွင့္ အေတာ္ေကာင္းသည္ဟု ထင္သည္။

ကုိသိန္းေဖသည္ ပဋိပကၡထဲမွ ႀကီးျပင္း႐ုန္းထြက္လာသူျဖစ္သည္။ လူ႔ဘဝသည္ အသက္ ၄၀ မွစသည္ဆိုလွ်င္ ဤသို႔ႀကီးျပင္းလာေပ၏။

“ဒီလူလုပ္လိုက္ရင္ အရာနဲ႔အေၾကာင္းေၾကာင္းခ်ည္းပဲ” ဟူေသာ ကဲ့ရဲ႕သံ၊ “သူပါရင္ ႏွစ္ျခမ္းကြဲတာခ်ည္းပဲ” ဟူေသာ တဖက္မွ အျပစ္တင္သံတို႔သည္ သူ ၾကံဳေတြ႔ေက်ာ္လႊားခဲ့ရေသာ ပဋိပကၡ၏ အရိပ္မ်ားျဖစ္သည္။

တက္ဘုန္းႀကီးဝတၳဳေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးမ်ား ဆတ္ဆတ္ခါနာခဲ့ၾက၏။ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးမွ အထုတ္ခံရ၏။ နဂါးနီစာအုပ္တိုက္ထုတ္ ျမန္မာ့အေရးစာအုပ္မွ သူ၏ “တကယ္ တိုးတက္ေရးသို႔” ေဆာင္းပါးေၾကာင့္ ေရႊတိဂံုရင္ျပင္တြင္ ေျခလ်င္ဦးအုန္းခင္ႏွင့္အတူ သံဃာေတာ္မ်ားအား ဝန္ခ်ေတာင္းပန္ခဲ့ရ၏။ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွထြက္ရကာ ‘သိန္းေဖဝါဒ ေတြ႔ရာသခ်ဳႋင္း ဓားမဆိုင္း’ ဟူ၍ အေၾကညာခံရ၏။ ‘ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲေနေသာ စာေရးဆရာမ်ား’ ဟူေသာ ေဝဖန္စာကို တာရာႏွင့္ဂ်ာနယ္ေက်ာ္တြင္ ထည့္ရာ၊ ေခတ္ေဟာင္းစာေပဘက္မွ လူႀကီမ်ားက ႏွာေခါင္း႐ႈံ႕ၾကသည္။ ရဲေဘာ္ျဖဴဝါလြန္ဆြဲပြဲတြင္ လက္ဝဲညီညြတ္ေရးမူတင္အၿပီး ဝင္ဒါမီယာအေကြ႔ ၌ အဖမ္းခံလိုက္ရ၏။ ေထာင္ထဲမွေန၍ ကြၽန္ေတာ္တို႔အား ေဝဖန္တိုက္ခိုက္၍ စာေပဝိဝါဒကြဲလိုက္ၾက၏။ ေထာင္ကထြက္ၿပီး ‘စိမ္းေရာင္စို’ ျပဇာတ္ကရာ ပုလိပ္မင္းႀကီး၏ တားျမစ္ျခင္းခံရ၏။ ေထာင္ထဲ စိမ္းေရာင္စို အစမ္းကစဥ္ကလည္ အလံနီမ်ားက သပိတ္ေမွာက္၍ မၾကည့္ၾကဟု သိရသည္။

သူ႔ကိုကြယ္ရာ၌ ကဲ့ရဲ႕သူမ်ား၏။ တခါက (၁၉၄၉ ေလာက္က ထင္၏။) အမ်ဳိးသားေန႔ လူထုအစည္းေ၀းတစု၌ တကၠသုိလ္သမဂၢမွ ၿမိဳ႕ထဲသို႔ ဆရာႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း၊ ဒီဒုတ္ ဦးဘခ်ဳိ၊ သခင္ႏု စသူမ်ားကို ကားႏွင့္လိုက္လံပို႔ရ၏။ ထိုအစည္းအေဝးတြင္ကို သိန္းေဖႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးကိစၥတခုႏွင့္ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားခဲ့ၾကသည္။

လမ္းတြင္ကားေပၚ၌ ဘယ္သူကမွန္း မမွတ္မိ ေျပာ၏။

“သိန္းေဖကိုေတာ့ သိပ္ေၾကာက္တယ္။ ေျခက သိပ္မ်ားတာ။ ႏိုင္ငံျခားမ်ားသြားရင္ သူလွ်ိဳ ဆိုျဖစ္ၿပီး အဖမ္းခံရမွာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ အတူတူမ်ား မသြားခ်င္ဘူး”

ကြၽန္ေတာ္ စာေရးဆရာဥကၠ႒ျဖစ္စဥ္က အတိုက္အခံမ်ားျဖင့္ ဆူေနရာ၊ သူက ကြၽန္ေတာ့္ထံ စာတစ္ေစာင္ ေရးလိုက္သည္…။ ထိုစာတြင္ ‘ေဖာက္ျပန္ေရးအင္အားစုမ်ားကို တိုက္ရာ၌ အကူအညီေပးရန္ အဆင္သစ္ရွိသည္ရဲေဘာ္’ ဟု ပါသည္။ ကိုသိန္းေဖ ပါလာလွ်င္ အေျခအေန ပို၍ဆိုးလာမည္ဟုတြက္ကာ မသိက်ဳိးက်င္ေနလိုက္ရသည္။

ကိုသိန္းေဖလုပ္ကိုင္သမွ် ႐ိုက္ခတ္သြားတတ္၏။ ယုတ္စြအဆံုး မုတၱကုမၸဏီအတြက္ ငါးေၾကာ္ျငာကို ေရးေပးရာ ‘ေခတ္မီသူတိုင္း ပင္လယ္ငါးစားၾကသည္’ ဟူေသာ စာပိုဒ္တိုကေလးမွာ ကလိသံပါၿပီး ယားက်ိက်ိျဖစ္ေစ၏။ ကလိျခင္းသည္ ေဝဖန္မႈအေပ်ာ့ဆံုးေသာ လကၡဏာတရပ္ ျဖစ္သည္။

သူ၌ ေဝဖန္ေရးအျမင္ရွိသည္။ ထိုအျမင္ျဖင့္ေရး၏။ ေျပာေဟာ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ပဋိပကၡေတြ ေတြ႔လာရ၏။

သူ႔ကိုယ္ကိုသူ ေဝဖန္ထားေသာစာတြင္ ‘ေအာင္ျမင္မႈထက္ ဆံုး႐ႈံးမႈမ်ားက ပိုမိုျပည့္ညပ္ေနခဲ့ေသာ ဘဝခရီးပါပဲ’ ဟု ဆိုထားသည္။ ပဋိပကၡေတြၾကား၌ ျမဳပ္သြားသေလာ။ လႈိင္းတံပိုးမ်ားအၾကား၌ ကူးစပ္၍ ျမဳပ္မသြား။

သူသည္ ျပႆနာတခုေပၚလာလွ်င္ ထထႂကြႂကြလုပ္တတ္၏။ လုပ္ကိုင္စရာရွိတာကို ခ်က္ခ်င္းေကာက္လုပ္တတ္၏။ ဆိုင္းငံ့မထား။ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ပင္ ဇြတ္လုပ္ေလ့ရွိသည္။ ပဋိပကၡ ေတြ႔လာရ၏။ ကူးခပ္ရ၏။

သူ၌ အႏုပညာသည္တို႔၏ဉာဥ္ျဖစ္ေသာ ‘အတၱ’ ရွိ၏။ သူ႔ဝတၳဳမ်ားတြင္ တက္ဘုန္းႀကီး သိန္းေဖပင္ ပါေန၏။

ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၌ အတၱ၏အေရာင္သည္ ထြန္းေျပာင္ႏိုင္ေသာ္လည္း အတၱ၏အက်ဳိးသည္ ပါတီလက္ေအာက္ခံျဖစ္ရေပသည္။ အတၱအက်ဳိးကို ပါတီ၌ ျမဳပ္ႏွံလိုက္ရေပသည္။

တခါက သူႏွင့္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးက “သူ႔မွာ ခက္ေနတာက ဇြတ္လုပ္တတ္တယ္။ သူေျပာတိုင္း မွန္ရမယ္လိုခ်ည္း ထင္ထင္ေနတယ္။”

သူ၌ ကိုယ္ပိုင္ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ ရွိသည္။ သူသည္ သူ၏ကိုယ္တိုင္ယံုၾကည္ခ်က္ကို တင္ျပေလ့ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ပါတီတရပ္လံုး လိုက္နာေအာင္ မစည္း႐ံုးႏိုင္၊ မလႈံ႔ေဆာ္ႏိုင္ခဲ့။

ပါတီႏိုင္ငံေရးသေဘာကား မိမိယံုၾကည္ခ်က္ကို ပါတီတရပ္လံုး ယံုၾကည္ခ်က္ႏွင့္ ညႇိေရး ျဖစ္၏။ ပါတီက ယံုၾကည္လာေအာင္ လုပ္ရေသာ အတတ္ပညာျဖစ္၏။ မိမိႀကိဳးက သိပ္တင္းေနလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေလ်ာ့ေနလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေတးသံမထြက္လာေပ။ ႀကိဳးညီမွတီး၍ရကာ ဂီတသံထြက္လာေပမည္။

သူသည္ သူ႔ႀကိဳးကိုသူ ညိႇသျဖင့္ အျခားအသံမ်ားႏွင့္ ပဋိပကၡျဖစ္ကာ ကင္းကြာလာခဲ့ရ၏။ သိန္းေဖျမင့္၏လမ္းစဥ္သည္ ပါတီ၏လမ္းစဥ္ျဖစ္လာေအာင္ တိုက္ႏိုင္မည္ဆိုလွ်င္ ယေန႔တိုင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီႏွင့္ သူသည္ တသားတည္းေနမည္ျဖစ္သည္။

သူသည္ မတိုက္မဟုတ္။ တိုက္၏။ အႏုပညာသည္လည္း သူ၏လက္နက္ေကာင္းတခု ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ အတိုက္သမားအျဖစ္ကား လန္၍လန္၍က်ခဲ့သည္။ အေရးနိမ့္ခဲ့ရသည္။

အႏုပညာသမားအေနႏွင့္ကား ေအာင္ျမင္ပါသေလာ။ ေတးသံႏွင့္အကထက္ စာေပတြင္ ပို၍တြင္က်ယ္၏။ သူသည္ ေတးသံႏွင့္အကကို စိတ္ဝင္စားေသာ္လည္း သည္ေလာက္မႏိုင္လွဟု ထင္၏။

‘ေရႊမိုးေငြမိုးရြာ’ အဆိုအကဇာတ္ကား ေကာင္းသည္။ စိမ္းေရာင္စို ေခတ္ဆန္းသဘင္ထက္ ‘စစ္အတြင္းခရီးသည္’ စာအုပ္ကို လူေတြက ႏွစ္သက္ၾကသည္။ ႏိုင္ငံေရးပင္လယ္ျပင္တြင္ လႈိင္းတံပိုးၾကားထဲေရာက္သြား၏။ နစ္သြား၏။ သို႔ေသာ္ ျမဳပ္မသြားဘဲ အႏုပညာသမား အျဖစ္ေပၚလာသည္” ဟူ၍ သူ႔ ‘႐ုပ္ပံုလႊာ’ ကို ျခယ္ျပထားသည္။

ယင္းသို႔ စာေပေလာက၊ ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ ဆရာ သိန္းေဖျမင့္ကို ၁၉၁၄ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၀ ရက္ ေသာၾကာေန႔တြင္ မံုရြာခ႐ိုင္၊ ဘုတလင္ၿမိဳ႕၌ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ မိဘမ်ားမွာ ေျမတိုင္းစာေရး ဦးဘႏွင့္ ေဒၚျမင့္တို႔ျဖစ္သည္။ ေမြးခ်င္းအစ္ကို တေယာက္ရွိသည္။ ငယ္မည္မွာ ျမေမာင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ေက်ာင္းေနခ်ိန္တြင္ သိန္းေဖဟု ေျပာင္းခဲ့သည္။

ငယ္စဥ္က ဘုတလင္ၿမိဳ႕နယ္က်ဴပင္ေခ်ာင္ရြာ ဆရာက်င့္ေက်ာင္း၊ ဘုတလင္ၿမိဳ႕ ဆရာဉာဏ္၏ မူလတန္းေက်ာင္းတို႔တို႔တြင္ စတင္ပညာသင္ခဲ့သည္။ ေလးတန္းတြင္ စေကာလားရွင့္ ပညာသင္ဆုရသည္။ ထို႔ေနာက္ မံုရြာအမ်ဳိးသားေက်ာင္းႏွင့္ မံုရြာ ဗုဒၶဘာသာ အထက္တန္းေက်ာင္းတို႔တြင္ ဆက္လက္ ပညာသင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၂ တြင္ မံုရြာဗုဒၶဘာသာ အထက္တန္းေက်ာင္းမွ တကၠသိုလ္ဝင္တန္းကို သခၤ်ာႏွင့္ ျမန္မာစာဂုဏ္ထူး ႏွစ္ခုျဖင့္ ေအာင္ျမင္သည္။

၁၉၃၂ - ၃၃ တြင္ မႏၱေလးဥပစာေကာလိပ္၌ ပညာသင္ၾကားရာ တကၠသိုလ္ဝင္တန္း စာေမးပြဲတြင္ အမွတ္ေကာင္း၍ ဥပစာတန္းကို တႏွစ္တည္း တက္ခြင့္ရခဲ့သည္။ ဥပစာတန္းတြင္ ပညာသင္ၾကားစဥ္ အစိုးရက မႏၱေလးေကာလိပ္ကိုပိတ္ရန္ စီစဥ္သည္ကို ကိုေက်ာ္ၿငိမ္း (ေနာင္ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း)၊ ကိုခင္ေမာင္ေလး (ေနာင္ ဝန္ႀကီး ဗိုလ္ခင္ေမာင္ေလး)၊ ကိုသီဟန္(ေနာင္ ဝန္ႀကီးဦးသီဟန္) တို႔ႏွင့္အတူ ဦးေဆာင္ကန္႔ကြက္ခဲ့သည္။ ဥပစာတန္းေအာင္၍ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သို႔ ေျပာင္းေရြ႕ပညာသင္ယူသည္။

ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ပညာသင္ၾကားေနစဥ္ ၁၉၃၄ - ၃၅ တြင္ ကိုေက်ာ္ၿငိမ္းႏွင့္အတူ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ အလုပ္အမႈေဆာင္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံရသည္။ ထိုႏွစ္ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ ဥကၠ႒မွာ ကိုဖိုးေအး (ေနာင္ မိုးေလဝသႏွင့္ ဇလေဗဒ ညြန္ၾကားေရးဝန္ ေဒါက္တာဖိုးေအး) ျဖစ္သည္။ ဥကၠ႒ကိုဆန္႔က်င္ကာ တကၠသိုလ္အာဏာပိုင္မ်ားကို အတိုက္အခံျပဳခဲ့သည္။ တကၠသိုလ္တြင္ သခင္ဗစိန္ႏွင့္ေပါင္း၍ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကို ဆန္႔က်င္ခဲ့သည္။ ဦးသိန္းေဖျမင့္သည္ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာဘြဲ႔ရရွိခဲ့သည္။

တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားဘဝကပင္ ဦးသိန္းေဖျမင့္သည္ စာေပဝါသနာထံု၍ စာေရးဆရာအျဖစ္ ပထမဆံုး ပံုႏွိပ္ခံရသည့္ ေဆာင္းပါးမွာ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ သူရိယ သတင္းစာပါ “မႏၱေလး အင္တာမီဒီးယိတ္ေကာလိပ္ ေခၚ ဥပစာေက်ာင္း၌ အပိုျမန္မာစာ သင္ျပပို႔ခ်သင့္ေၾကာင္း” ေဆာင္းပါးျဖစ္သည္။ ကေလာင္အမည္ကို ‘ဝေနငေဖ (ဘုတလင္)’ ဟူ၍ ယူခဲ့သည္။

ယင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ သူ၏ စာေပဘဝဇာတ္လမ္းစံု စာအုပ္၌ -

“ေဆာင္းပါးေရးရန္ ပထမဆံုး ေပၚလာေသာအေၾကာင္းအရာမွာ ျမန္မာစာျမင့္တင္ေရး ျဖစ္၏။ လူအမ်ားဆံုးနည္းတူ ကြၽန္ေတာ္သည္လည္း ‘ဗမာျပည္သည္ တို႔ျပည္၊ ဗမာစာသည္ တို႔စာ၊ ဗမာစကားသည္ တို႔စကား၊ တို႔ျပည္ကို ခ်စ္ပါ၊ တို႔စာကို ခ်ီးျမႇင့္ပါ၊ တို႔စကားကို ေလးစားပါ’ ဟူေသာ ေႂကြးေၾကာ္သံတို႔၏ ပဲ့တင္သံေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားေရးအသိစိတ္ ဝင္လ်က္ရွိေလၿပီ။

ထိုစဥ္က ဥပစာတန္းတြင္ အေျခခံျမန္မာစာကိုသာ သင္ရေသး၏။ အျခား ဘာသာရပ္မ်ားႏွင့္ တြဲယူႏိုင္ေသာ အပိုျမန္မာစာ (စိတ္ႀကိဳက္ျမန္မာစာ) မရွိေသးေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္သည္ အပိုျမန္မာစာကို သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးရန္ ေတာင္းဆိုလိုက္ျခင္းျဖစ္၏။

‘အပိုျမန္မာစာမွာ တိုင္းျပည္၏ စာေပထြန္းကားတိုးတက္ေရးအတြက္ ျဖည့္စြက္ေသာ ဘာသာျဖစ္၍ အမ်ားပင္အားေပးထိုက္ပါသည္။ ကဗ်ာစပ္နည္းစေသာ ျမန္မာစာ အဆီအနစ္မ်ားကို သင္ယူရ၍။ ၎ဘာသာယူသူတို႔မွာ ကဝိလူမြန္ျဖစ္ၾကဖို႔ နီးေလသည္။ အသက္ထက္ဆံုး လိုအပ္ေသာ စာေပေရးသားမႈေျပျပစ္က်နစြာသန္႔ရပ္သျဖင့္ အက်ဳိးေက်းဇူးႀကီးလွ၏။’

စသည့္ျဖင့္ ေရးသားထားေလသည္။

ပထမဆံုး ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခံရသည့္ဝတၳဳတိုမွာ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလထုတ္ ဒဂုန္ မဂၢဇင္းပါ ‘ခင္မ်ဳိးခ်စ္’ ဝတၳဳျဖစ္သည္။ ကေလာင္အမည္ကိုလည္း ဝေနငေဖ (ဘုတလင္)ဟူ၍ပင္ ေပးခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၇ တြင္ တက္ဘုန္းႀကီး ဝတၳဳကို သိန္းေဖ အမည္ျဖင့္ေရး၍ ထုတ္ေဝခဲ့ရာ မ်ားစြာထင္ရွားခဲ့ၿပီး ရန္ဟန္းပ်ဳိအခ်ဳိ႕၏ ကန္႔ကြက္ခံခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ တက္ဘုန္းႀကီး သိန္းေဖဟု တြင္ခဲ့သည္။

ယင္းဝတၳဳႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆရာဒဂုန္တာရာက ‘အမွန္အားျဖင့္ တက္ဘုန္းႀကီးဝတၳဳမွာ ဘုန္းႀကီးမ်ားက မခံရပ္ႏိုင္၍ ကန္႔ကြက္ခဲ့ရသျဖင့္ နာမည္ႀကီးလာေသာ္လည္း ဝတၳဳအေနႏွင့္ အေတာ္ေကာင္းသည္ဟု ထင္သည္။ ဘုန္းႀကီးေတြကို ေဆာ္လိုက္မဟဲ့ ဟူေသာ သေဘာမ်ဳိး မဟုတ္။ သဒၶါန္လြန္ေသာ သေဌးမ အပ်ဳိႀကီးႏွင့္ ရာဂေတာက္စားေသာ ဓမၼကတိက တဦး၏ အခ်စ္ဇာတ္ကြက္ကို လွပစြာ သ႐ုပ္ေဖာ္ထားေသာ သ႐ုပ္ေဖာ္ဝတၳဳတပုဒ္အေနႏွင့္ အႏုပညာ ေျမာက္ေနသည္။” ဟူ၍ မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့သည္။

ဆရာသိန္းေဖျမင့္သည္ ဝိဇၨာဘြဲ႔ရၿပီးေနာက္ စာေရးဆရာအျဖစ္ အသက္ေမြး၍ ႏိုင္ငံေရး ေဆာင္ရြက္သည္။ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕ လယ္ေပၚ တန္ေဆာင္း၌ က်င္းပသည့္ ပထမအႀကိမ္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးညီလာခံသို႔ တက္ေရာက္သည္။ ညီလာခံသို႔ မစၥတာ ေမာင္မႈိင္း အမည္ခံ ဆရာလြန္းအား ရန္ကုန္မွတာ၀န္ယူပင့္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ထိုညီလာခံတြင္ မစၥတာ ေမာင္မႈိင္းႏွင့္အတူ သခင္အမည္ခံယူခဲ့ရာ သခင္သိန္းေဖ နာမည္တြင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၅ - ၃၆ တြင္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးဝါဒျပန္႔ဌာန၌ တြဲဖက္အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ တာဝန္ေပးအပ္ခံရသည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဒုတိယေက်ာင္းသားသပိတ္ကို အျပင္မွ ကူညီပံ့ပိုးေပးခဲ့သည္။

၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ အိႏၵိယသို႔ ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစာ၏ ႏိုင္ငံျခား သတင္းေထာက္ျဖင့္ လကၠေနာင္း ကြန္ဂရက္အစည္းအေဝးသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ အိႏၵိယမွေန၍ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာသို႔ သတင္းႏွင့္ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးပို႔သည္။ ထိုစဥ္က ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ အဌမေျမာက္ အက္ဒဝပ္ဘုရင္ နန္းစြန္႔လိုက္သည့္သတင္းကို ကာလကတၱားၿမိဳ႕ရွိ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖစ္ ထုတ္ေဝေသာ အမ္ရစ္တာ ဘဇားပက္ထရီးကား သတင္းစာတေစာင္ထဲ၌သာ ေဖာ္ျပပါရွိရာ ထိုသတင္းကို ဆရာသိန္းေဖျမင့္သည္ သတင္းစာမွ ျဖတ္ယူ၍ ေလေၾကာင္းစာအျဖစ္ ေပးပို႔လိုက္ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ေန႔ခ်င္းေပါက္ ညေနပိုင္းတြင္ ေရာက္ရွိလာသည္။ ထိုေန႔ညဦးတြင္ စာတိုက္မွ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာတိုက္သို႔ ထိုစာ ေရာက္လာသျဖင့္ ယင္းသတင္းထူးကို ဦးဦးဖ်ားဖ်ား ထည့္သြင္းေဖာ္ျပႏိုင္သျဖင့္ သတင္းစာသည္ ေစာင္ေရမ်ားစြာ ျပန္႔သြားေလသည္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံမွေန၍ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ နဂါးနီစာအုပ္အသင္းကို ကူညီပံ့ပိုးေပးခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၆ မွ ၃၈ ခုႏွစ္တိုင္ ကာလကတၱားတကၠသိုလ္တြင္ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႔လြန္ႏွင့္ ရစ္ပြန္းေကာလိပ္တြင္ ဥပေဒသင္တန္း အခ်ိန္ပိုင္းတက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရ သတင္းစာ ပညာေတာ္သင္ကိစၥအတြက္ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာသည္။ သို႔ေသာ္ အစိုးရက သတင္းစာပညာေတာ္သင္အျဖစ္ ကိုသိန္းတင္(ညိဳျမ)အား ေရြးခ်ယ္လိုက္ေသာေၾကာင့္ ပညာေတာ္သင္ကိစၥ ပ်က္ျပားသြားရေလသည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ တတိယ ေက်ာင္းသားသပိတ္ျဖစ္ပြားရာ ျပင္ပမွ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္သည္။ သပိတ္အၿပီးတြင္ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ ကိုလွေရႊ(အာဏာရွင္) ႏွင့္အတူ ရႈတ္ခ်ျခင္းခံရသည္။ ၁၃၀၀ ျပည့္ အေရးေတာ္ပံုႀကီး အတြင္း အေရေတာ္ပံုအတြက္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ဇန္နဝါရီလ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ ဖမ္းဆီးခံရ၍ ေထာင္ ႏွစ္ပတ္က်ခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားသပိတ္လွန္ရန္ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရႏွင့္ ေစ့စပ္သူအျဖစ္ စြပ္စြဲခံရ၍ ရန္ကုန္စီရင္စု ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးမွ အတြင္းေရးမွဴး သခင္သန္းထြန္း၏ လက္မွတ္ျဖင့္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ထုတ္ပယ္ခံရသည္။

ထို႔ေနာက္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ ကင္းကြာကာ စာေရးဆရာ၊ ႐ုပ္ရွင္ဒါ႐ိုက္တာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ ၿဗိတိသွ်ဘားမား ႐ုပ္ရွင္ကုမၸဏီမွ ေယာက္်ားဂုဏ္ရည္ ဇာတ္ကားကို ဒါ႐ိုက္တာ အျဖစ္ ႐ိုက္ကူးေပးခဲ့သည္။

၁၉၄၁ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရအဖြဲ႔ဝင္ နန္းရင္းဝန္ ဦးေစာ အဂၤလန္သို႔ သြားရာ ျမန္႔မာ့အလင္းသတင္းစာတြင္ တစ္ေကာင္ႂကြက္ ကေလာင္အမည္ျဖစ္ ‘ဦးေစာ ဘီးလပ္သြား ျပဇာတ္ကို ေရးသားခဲ့ရာ မ်ားစြာလူႀကိဳက္မ်ားခဲ့သည္။

၁၉၄၂ တြင္ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုပါတီက အထက္ဗမာျပည္စည္း႐ံုးေရး တာဝန္ေပးအပ္၍ မႏၱေလးတြင္ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးဝါဒျဖန္႔ လႈံ႕ေဆာ္ခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံျခားအကူအညီရွာေဖြရန္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွတဆင့္ အိႏၵိယႏုိင္ငံသို႔ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ အိႏၵိယတြင္ မဟာမိတ္တပ္မ်ားႏွင့္ ျမန္မာ့ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစု ဆက္သြယ္ေရး တာဝန္ခံအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ျပည္ပတြင္ တာဝန္ခံေခါင္းေဆာင္တဦးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္အတြင္ ဗမာျပည္အေျခအေနကို ျပည္ပမွသိရွိေစရန္ What happened in Burma (ဗမာျပည္မွာ ဘာျဖစ္ခဲ့သလဲ) ႏွင့္ Over The Ashes (ျပာပံုေပၚမွာ) ျပဇာတ္မ်ားကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။ အဆိုပါ စာအုပ္ႏွစ္အုပ္ကို ေအလဟာဘတ္ၿမိဳ႕ရွိ Kitabistan စာအုပ္တိုက္ႏွင့္ ဘုိေဘၿမိဳ႕ ျပည္သူ႔စာေပတိုက္တို႔မွ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးေနာက္ ၁၉၄၅ ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္မွ ၁၉၄၆ အထိ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး၊ ၁၉၄၅ ၾသဂုတ္လ ၁၂ မွ ၁၅ ရက္ေန႔အထိ က်င္းပခဲ့ေသာ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဖဆပလ) ဗဟုိဦးစီးအဖြဲ႔တြင္ အဖြဲ႔ဝင္၊ ၁၉၄၆ ၾသဂုတ္လ ၃၀ တြင္ ဖဆပလအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ တြဲဖက္အတြင္းေရးမွဴး၊ ၁၉၄၆ စက္တင္ဘာလ ၂၆ တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႔၌ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးႏွင့္ သစ္ေတာဌာန ဝန္ႀကီးအျဖစ္ တာဝန္ေပးအပ္ခံရသည္။

၁၉၄၆ ေအာက္တုိဘာလ ၂၁ တြင္ ဖဆပလမွ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီိကို ထုတ္ပယ္လိုက္ရာ ဦးသိန္းေဖျမင့္သည္ ဝန္ႀကီးအျဖစ္မွ ႏုတ္ထြက္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၄၆ ေဖေဖာ္ဝါရီတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ညီလာခံတြင္ ဘေရာက္ဒါဝါဒ တင္သြင္းလာသူအျဖစ္ ေဝဖန္ခံရ၍ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအကြဲတြင္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ (အလံျဖဴ) ကို သခင္သန္းထြန္းႏွင့္အတူ ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ မတ္ လ ၂၆ ရက္ေန႔တြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွ ႏုတ္ထြက္ခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၄၈ ဇူလိုင္လ ၁၆ တြင္ လက္ဝဲညီညြတ္ေရးအတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းႏွင့္ လက္တြဲ၍ လက္၀ဲညီညြတ္ေရးေကာ္စီကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္၍ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ဥကၠ႒မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းျဖစ္သည္။

၁၉၄၈ ခုႏွစ္ၾသဂုတ္လ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ မဂၤလာဒံု ဗမာ့တပ္မေတာ္ တပ္ရင္း(၁)ႏွင့္ သရက္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ တပ္ရင္း(၃)တို႔ ေတာခိုရာ တပ္ရင္းမွဴး ဗိုလ္ေဇယ်ႏွင့္ ဗိုလ္ရဲထြဋ္တို႔ လိုက္ပါသြားခဲ့ၿပီး စည္း႐ံုးေရးမွဴး တက္ဘုန္းႀကီးသိန္းေဖမွာ က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ ထိုျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ဇူလိုင္လအထိ ေထာင္တြင္း၌ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရသည္။ ေထာင္ထဲတြင္ ‘ခ်စ္၍ေခၚရာ’ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ညြန္း၊ ‘လမ္းစေပၚၿပီ’ ဝတၳဳႏွင့္ ‘ဒီမိုကေရစီသစ္၊ ေမာ္စီတုံး၏ သင္ၾကားခ်က္မ်ား’ ႏိုင္ငံေရးက်မ္းတို႔ကို ေရးသားခဲ့သည္။

‘လမ္းစေပၚၿပီ’ ဝတၳဳမွစ၍ မိခင္ႀကီးေဒၚျမင့္အား ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ကေလာင္အမည္ကို ‘သိန္းေဖျမင့္’ ဟု မွည့္ေခၚခဲ့သည္။ ၁၉၄၉ ခု ေမလတြင္ ေရးသား၍ ၁၉၅၃ ဇြန္လတြင္ ထုတ္ေဝခဲ့ေသာ ‘လမ္းစေပၚၿပီ’ ဝတၳဳ၏အမွာစာတြင္ ကေလာင္အမည္သစ္ေပးရျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးသားထားေလသည္။

“အိႏၵိယ၊ တ႐ုတ္ျပည္ အပါအဝင္ ကမၻာအရပ္ရပ္တြင္ သားစဥ္ေျမးဆက္ ျမင့္ ဟူေသာ္ ႐ိုးရာအမည္တခုထားမည္ဟူ၍ ကြၽန္ေတာ့္ကိုယ္ပိုင္နာမည္ သိန္းေဖတြင္ ‘ျမင့္’ တလံုး ေနာက္ဆက္တြဲထည့္၍ ‘သိန္းေဖျမင့္’ ဟု ေခၚတပ္ေစမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ ကြၽန္ေတာ၏ လမ္းစေပၚၿပီ ဝတၳဳကို သိန္းေဖျမင့္ နာမည္ျဖင့္ ေရးသားထုတ္ေဝမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း” ေရးသားထားေလသည္။

ဦးသိန္းေဖျမင့္သည္ သိန္းေဖျမင့္ ကေလာင္အမည္အျပင္ ဝေနငေဖ(ဘုတလင္)၊ သိန္းေဖ၊ တက္ဘုန္းႀကီး ေမာင္သိန္းေဖ၊ တက္ဘုန္းႀကီး သိန္းေဖ၊ တစ္ေကာင္ႂကြက္၊ တကၠသိုလ္ အေက်ာ့၊ ေမာင္ကို၊ ေမာင္သိန္းေဖ (ဘီေအ)၊ ရဲေက်ာ္၊ ဦးေက်ာက္လံုး၊ သိန္းေနႏြယ္၊ ေမာင္တူ စသည့္ ကေလာင္ခြဲမ်ားကိုလည္း အသံုးျပဳခဲ့သည္။

၁၉၅၂ တြင္ ဗိုလ္ထြန္းစိန္ဦးထြန္းျမင့္ (ေတာင္ႀကီး)ႏွင့္တြဲ၍ ‘ျပည္သူ႔ညီညြတ္ေရးပါတီ’ ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့၍ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ၁၉၅၉ အထိ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ျပည္သူ႔ညီညြတ္ေရးပါတီသည္ ၁၉၅၅ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသားညီ ညြတ္ေရးတပ္ေပါင္းစု (ပမညတ)တို႔ ဝင္ေရာက္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၉ တြင္ ပါတီကို ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္အဖြဲ႔ႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ၁၉၅၆ ဧၿပီလတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပမညတ အမတ္အျဖစ္ ဘုတလင္နယ္မွ အေရြးခံရသည္။ လႊတ္ေတာ္တြင္ အတိုက္အခံအမတ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္မူ ႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ရသည္။

၁၉၆၂-ခု မတ္လ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္း ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက ႏိုင္ငံေတာ္ အာဏာ သိမ္းပိုက္ျခင္းကို ေထာက္ခံခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ တည္ေထာင္ေသာအခါ လမ္းစဥ္ပါတီတို႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ လမ္းစဥ္ပါတီ၌ တင္းျပည့္ပါတီဝင္ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူသည္ မကြယ္လြန္မီက လမ္းစဥ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီဥကၠ႒ ဦးေနဝင္းထံ စာတေစာင္ေရး၍ တင္သြင္းခဲ့သည္။

ယင္းစာတမ္းလမ္းစဥ္ပါတီကို သူ ဘာေၾကာင့္ေထာက္ခံသည္ ဝင္သည္ဆိုသည္ကို ရွင္းျပထားသည္။ ၁၉၃၈ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္မွစၿပီး ဂ်ပန္ေခတ္ နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီေခတ္၊ လြတ္လပ္ၿပီး ဖဆပလေခတ္ ပထစေခတ္အထိ အတူတကြ ႏိုင္ငံေရးလုပ္လာၾကသည့္ ျပည္သူ ေကာင္းစားေရးဆိုသည့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကို သူက ယံုၾကည္မႈမရွိထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္က အိမ္ေစာင့္အစိုးရအျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ စစ္တပ္က လူမ်ားသာ ႏိုင္ငံအတြက္ ေကာင္းေအာင္လုပ္ေပးႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ေသာေၾကာင့္ လမ္းစဥ္ ပါတီကို ေထာက္ခံကာ ပါတီဝင္ေလွ်ာက္ထားျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းျပထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူ႔အား ‘သာကူး’ ဟု ေျပာလိုလွ်င္ ေျပာၾကပါေစ။ စြပ္စြဲခ်င္သလို စြပ္စြဲၾကပါေစ။ ႏိုင္ငံ ေကာင္းေအာင္လုပ္သည့္ စစ္တပ္ဘက္ကသာ သူအျမဲရပ္တည္မည္ဟု ယံုၾကည္ခ်က္အရ လမ္းစဥ္ပါတီကို ေထာက္ခံၿပီး ဝင္ေရာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားထားေလသည္။

စာ၏ ဒုတိယပိုင္း၌မူ ဥကၠ႒ႀကီး ဦးေနဝင္းထံ တင္သြင္းရသည့္အေၾကာင္းရင္းကို သူသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံက တဦးအေနျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လမ္းစဥ္ပါတီကို ယံုၾကည္ေထာက္ခံသူ ပါတီဝင္ တဦးအေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူမႈစီးပြားေရး အေျခအေနမွန္ကို တပါတီအာဏာရွင္ျဖစ္ေနသည့္ လမ္းစဥ္ပါတီဥကၠ႒ႀကီးႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႔ဝင္မ်ားအား အမွန္ကိုအမွန္တိုင္း၊ အရွိကိုအရွိတုိင္းသိရွိရန္ တင္ျပသင့္၊ ေရးျပရမည့္ တာဝန္ရွိသည္ဟု ခံယူသည့္အတြက္ တင္ျပျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းျပထားသည္။

တတိယပိုင္း၌ လမ္းစဥ္ပါတီေထာက္ခံသူ ပါတီဝင္တစ္ဦး၏ တင္ျပသည့္စာကို လမ္းစဥ္ ပါတီဗဟိုေကာ္မတီ၌ အေက်အလည္ ေဆြးေႏြးလိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္ေၾကာင္း ေရးသားထားေလသည္။

သို႔ေသာ္ ဦးသိန္းေဖျမင့္၏စာကို ဥကၠ႒ႀကီး ဦးေနဝင္းကိုယ္တိုင္ အေလးထား၍ ဖတ္မသြားခဲ့သည္ကို ဦးသိန္းေဖျမင့္သည္ သိပံုမရေခ်။ တပါတီအာဏာရွင္ မဆလပါတီေခတ္၌ ႏိုင္ငံ၏အေျခအေနမွန္ကို မေၾကာက္မရြံ႕ ေထာက္ျပရန္ ပါတီဝင္တဦး၏တာဝန္ဟု ခံယူခဲ့သည့္ ‘သာကူး’ အေခၚခံခဲ့ရသည့္ ဦးသိန္းေဖျမင့္၏စာကို ေခ်ာင္းထိုးခံခဲ့ရျခင္းသည္ ဝမ္းနည္းစရာေပ ျဖစ္သည္။

၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္တေထာင္ သတင္းစာကို စတင္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၁၉၆၄ ခု စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ျပည္သူပိုင္ အသိမ္းခံရသည့္တိုင္ေအာင္ ဗိုလ္တေထာင္သတင္းစာ၏ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဒါ႐ိုက္တာ အဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ျပည္ပိုင္သိမ္းပိုက္ျခင္းခံရၿပီးေနာက္ ၁၉၇၅ ေမလတိုင္ေအာင္ ‘ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာပါရေစ’ က႑၌ ပင္တိုင္ေဆာင္းပါးရွင္အျဖစ္ ႏွစ္စဥ္နီးပါး ေရးသားခဲ့သည္။

လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားအျဖစ္ ဦးသိန္းေဖျမင့္သည္ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္-ျမန္မာ မိတ္ေဆြျဖစ္အသင္း ဒုဥကၠ႒၊ ၁၉၅၀ - ၅၁ တြင္ ကမၻာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာင္စီ ဒုဥက႒ဌ၊ ၁၉၅၆ -၅၈ ႏွင့္ ၁၉၆၂ တို႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံစာေရးဆရာအသင္းဥကၠ႒၊ ျပည္ေထာင္စုယဥ္ေက်းမႈ ေကာင္စီအဖြဲ႔ဝင္၊ ၁၉၆၆တြင္ တကၠသိုလ္မ်ားေကာင္စီ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၇၁ ခု ဇူလိုင္လ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အတိုင္ပင္ခံအဖြဲ႔ဝင္၊ ၁၉၇၃ တြင္ ျပည္လံုးကြၽတ္ဆႏၵခံယူပြဲ ေကာ္မရွင္လူႀကီး၊ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ပထမအႀကိမ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူ႔ေကာင္စီ အဆင့္ဆင့္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ပြဲ က်င္းပေရးေကာ္မရွင္လူႀကီး တာဝန္မ်ား ေပးအပ္ခံရသည္။

၁၉၄၆ ခုႏွစ္တြင္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ စကၤာပူ၌ က်င္းပသည့္ စားနပ္ရိကၡာ အစည္းအေဝး၊ ၁၉၅၂ ပီကင္း၌ က်င္းပသည့္ အာရွပစိဖိတ္ေဒသမ်ားဆိုင္ရာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ ျပင္ဆင္ေရးေကာ္မတီ အစည္းအေဝး၊ ၁၉၅၆ တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ နယူးေဒလီၿမိဳ႕၌ က်င္းပသည့္ စာေရးဆရာညီလာခံ၊ ၁၉၅၆ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ပီကင္း၌က်င္းပသည့္ ‘လူရႊန္း ကြယ္လြန္ျခင္း အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေျမာက္’ အထိမ္းအမွတ္ပြဲ ၁၉၅၇ တြင္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕၌က်င္းပသည့္ ပါလီမန္မစ္ရွင္ အဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္လည္းေကာင္း အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ ကိုင္႐ိုၿမိဳ႕၌ က်င္းပသည့္ ‘အာရွ အာဖရိက ျပည္သူမ်ား ေသြးစည္းေရး’ ညီလာခံသို႔လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၁ တြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၌ က်င္းပသည့္ ‘အာရွ စာေရးဆရာမ်ားဗ်ဴ႐ို’ အစည္းအေဝးသို႔လည္းေကာင္း ၁၉၆၁ တြင္ သတင္းစာဆရာအျဖစ္ Leadership Grant အရ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႔ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၂ တြင္ ဆိုဗီယက္၊ အေရွ႕ဂ်ာမနီ၊ ႐ိုေမးနီးယား ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့သည္။

သူ၏ထင္ရွားသည့္ စာအုပ္မ်ားမွာ တက္ဘုန္းႀကီး (၁၉၃၇)၊ ဆရာလြန္း (သခင္ကိုယ္ ေတာ္မိႈင္း) အထၳဳပၸတၱိ (၁၉၃၇)၊ တက္ေခတ္နတ္ဆိုး (၁၉၃၈)၊ သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းသား (၁၉၃၉)၊ ဦးေစာဘိလပ္သြား ျပဇာတ္(၁၉၄၁)၊ လမ္းစေပၚၿပီ (၁၉၄၉)၊ ဇာတ္ဆရာဦးဖိုးစိန္ (၁၉၅၂)၊ ေနရစ္ေတာ့ေခတ္ေဟာင္း(၁၉၅၂)၊ စစ္အတြင္းခရီးသည္ (၁၉၅၃)၊ ေတာ္လွန္ေရးကာလ ႏိုင္ငံေရးအေတြ႔အၾကံဳမ်ား (၁၉၅၆)၊ အေရွ႕က ေနဝန္းထြက္သည့္ပမာ (၁၉၅၇)၊ ေက်ာ္ၿငိမ္း (၁၉၆၁)၊ ဝတၳဳတုိုေပါင္းခ်ဳပ္ (၁၉၆၆)၊ တိုက္ပြဲဝင္စာမ်ား (၁၉၆၈)၊ ဝိေသသတိုင္း သမိုင္းအစ (၁၉၆၇)၊ သီတာျပံဳး (၁၉၆၈)၊ အညာျပန္ (၁၉၇၂)၊ ကြၽန္ေတာ္တို ႔မြန္ျမန္မာ (၁၉၇၂)၊ တစ္ခုေသာ ေငြရတုသဘင္ (၁၉၇၃)၊ ကြၽန္ေတာ့္အခ်စ္ဦး (၁၉၇၄)၊ တက္ေခတ္တက္လူ တက္ဘုန္းႀကီး သိန္းေဖ (၁၉၇၅)၊ အဏၰဝါခရီးသည္ႏွင့္ ပုလဲေဒဝီ (၁၉၇၅)၊ ျမစ္ဖ်ားဧရာ ေရာင္စံုျဖာ (၁၉၇၆)၊ ၆၀ ေက်ာ္မွေရးေသာ ဝတၳဳတိုမ်ား (၁၉၇၈)၊ သူတို႔လင္မယား ၃၄ ႏွစ္ (၁၉၇၈)၊ ဘိုးဘိုး ဖြားဖြား အခ်စ္ပြား (၁၉၇၉)၊ စာေပဘဝ ဇာတ္လမ္းစံု - ၃ (၁၉၈၁) တို႔ျဖစ္သည္။

ဆရာသိန္းေဖျမင့္ ေရးေသာ ဝတၳဳမ်ားအနက္ အေရွ႕ကေနဝန္း ထြက္သည့္ပမာ ဝတၳဳသည္ အရွည္ဆံုးျဖစ္သည္။ ၁၄ ပြိဳင့္စာလံုးေသးျဖင့္ ႐ိုက္ႏွိပ္ရာ စာမ်က္ႏွာ ၁၂၀၀ ခန္႔ရွိေလသည္။ ဝတၳဳရွည္သည္ႏွင့္အမွ် ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ေကာင္းသည္။ အဖြဲ႔လည္းေကာင္းသည္။ အေရးလည္း ေကာင္းသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာစာေပေလာက၌ ဂႏၳဝင္စာေပအျဖစ္ တင္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။

၁၉၅၈ ခုႏွစ္ စာေပဗိမာန္ဝတၳဳရွည္ဆုကို အေရွ႕က ေနဝန္းထြက္သည့္ပမာ စာအုပ္ျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၇ ခု အမ်ဳိးသားစာေပ(စာပေဒသာ) ပထမဆုကို ဝိေသသတိုင္း သမိုင္းအစ စအုပ္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၈ အမ်ဳိးသားစာေပ (ဝတၳဳရွည္တတိယဆုကို သီတာျပံဳး စာအုပ္တို႔ျဖင့္လည္းေကာင္း ရရွိခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ ၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္က သိန္းေဖ ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ထုတ္ေဝေသာ ဂ်ာမနီ မိုက္သလား စာအုပ္သည္ ဆရာသိန္းေဖျမင့္ ေရးေသာစာအုပ္ မဟုတ္ေခ်။ ဗုိလ္ရန္ႏိုင္ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္)ေရးေသာ စာအုပ္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၎အမည္ျဖင့္ ထုတ္ေဝပါက ေရာင္းရလိမ့္မည္ မထင္ေသာေၾကာင့္ သိန္းေဖ နာမည္တပ္၍ ထုတ္ေဝခဲ့သည္ဟု စာေပဘဝဇာတ္လမ္းစံု စာအုပ္၌ ရွင္းလင္းထားေလသည္။

ဦးသိန္းေဖျမင့္၏ထူးျခားခ်က္မွာ လက္ဝဲလက္ရာ၌ အလည္တည့္တည့္တြင္ ရပ္တည္ေနသူ ျဖစ္သည္။ ဝဲက စြန္းလာလွ်င္ ေျပာသည္။ ေရးသည္။ ယာက စြန္းလာလွ်င္လည္း ေရးသည္။ ေျပာသည္။ သူကား ၿငိမ္ေနတတ္သူ မဟုတ္။ ဖိလို႔ ဖံုးလို႔ရသူ မဟုတ္။ ေျပာစရာရွိလွ်င္ ေျပာရမွ ေရးစရာရွိလွ်င္ေရးရမွ အိပ္ေပ်ာ္စားဝင္သူျဖစ္သည္။ လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္တြင္ အၾကံေပး အဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္ပါလ်က္ သမၼတႀကီး ဦးေနဝင္း၏ လစာကိစၥကို ဗိုလ္တေထာင္သတင္းစာ ‘ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာပါရေစ’ က႑မွ ၁၉၇၅ ေမလတြင္ ေရးသားခဲ့ရာ ထိုစဥ္က ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီး ဦးလြင္က သူ႔ကေလာင္အားပိတ္၍ စာေပစိစစ္ေရးဌာနသည္ ထုတ္ေဝမည့္ စာမူမ်ား အားလံုးကို ထုတ္တင္ စနစ္မွ တင္ထုတ္ စနစ္သို႔ေျပာင္းလဲကာ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ ကိုင္တြယ္ခဲ့သည္မွာ ယေန႔တိုင္ေအာင္ ျဖစ္သည္။

ႏိုင္ငံေရးသမား သတင္းစာဆရာ စာေရးဆရာ ႐ုပ္ရွင္ဒါ႐ိုက္တာ ဇာတ္ညြန္းေရးဆရာ တကၠသုိလ္ေကာင္စီဝင္လူႀကီး စသည္ျဖင့္ စာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး ဇာတ္ခံုေပၚတြင္ အသြင္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ကျပက်င္လည္ခဲ့ေသာ ဦးသိန္းေဖျမင့္သည္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၇ ရက္ နံနက္ ၇ နာရီတြင္ ေနအိမ္၌ ႐ုတ္တရက္ ဦးေႏွာက္ေၾကာျပတ္သြားရာ ထိုေန႔မွာပင္ ရန္ကုန္ ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီးသို႔ တင္ပို႔ကုသခဲ့ေသာ္လည္း လံုးဝသက္သာျခင္း မရွိေတာ့ဘဲ ဇန္နဝါရီလ ၁၅ ရက္ နံနက္ ၁၁ နာရီ မိနစ္သံုးဆယ္တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။

ႂကြင္းက်န္ေသာ႐ုပ္ကလပ္ကို ဇန္နဝါရီလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ၾကံေတာသုႆန္၌ မီးသၿဂဳႋဟ္၍ အ႐ိုးျပာကို ၎၏ဆႏၵအတိုင္း မဂၤလာဒံုၿမိဳ႕နယ္ ေပါင္းကူးရြာရွိ သူ၏ျခံအတြင္းရွိ အုန္းပင္မ်ားကို ပက္ျဖန္းခဲ့ၾကသည္။ ႐ုပ္ရွင္မင္းသားႀကီး ဦးထြန္းေဝ (ရန္ကင္း႐ုပ္ရွင္) ၏ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈႏွင့္ ဘုတလင္မံုရြာတို႔မွ စာေပမိတ္ေဆြမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ား အကူအညီမ်ားျဖင့္ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္တိုင္ဂူဗိမာန္ကို ၎ဇာတိ ဘုတလင္သုႆန္တြင္ စိုက္ထူထားခဲ့ေလသည္။

သန္းဝင္းလႈိင္

၃- ၆- ၂၀၁၁